BLOG

İBB Şehir Tiyatroları 2022-2023 tiyatro sezonunun ana temasını “İstanbul Klasiklerle Buluşuyor” olarak belirledi. Şehir Tiyatroları yerli ve yabancı klasikleri seyirciyle buluştururken, yeni yazarlar ve oyunlarına da sahnelerinde yer veriyor. Bu sayede geleceğin klasikleşecek eserleri ilk kez seyirciyle buluşturuluyor.

Bu ay; Hamlet (Yeni Oyun), Çingene Boksör (Yeni Oyun), Cadı Kazanı (Yeni Oyun), Komik Para (Yeni Oyun), Kutlama, Gül’e Ağıt, Yatak Odası Komedisi, Hayat Der Gülümserim, Öldün, Duydun mu?, Sen İstanbul'dan Daha Güzelsin, Çın Sabahta, Zehir, Rüstemoğlu Cemal'in Tuhaf Hikâyesi, Kimse Öyle Şeyleri Konuşmuyor Artık, Veba, Yaftalı Tabut, 12. Gece, Moby Dick, İki Efendi’nin Uşağı, Hastalık Hastası, Melek adlı oyunlarımız seyirciyle buluşacak.

Ekim 2022 Programı

HAMLET (Yeni Oyun)

Usta yönetmen Engin Alkan, Shakespeare’in dünya klasikleri arasında haklı bir yere sahip bu oyununu, farklı bir yorumla seyirciyle buluşturuyor. Yaşam ve ölüm arasında, iktidar ve intikam arasında, düşüncesi ile eylemi arasında insanın tüm zamanlara özgü çelişkilerini sahneye taşıyan, tiyatro tarihinin en ünlü eseri Hamlet, Engin Alkan’ın rejisinde çağdaş bir okumayla şimdiki zamandan bakılan çarpıcı bir hatırlamaya dönüşüyor. 

William Shakespeare’in yazdığı, Sabahattin Eyüboğlu’nun çevirdiği, Engin Alkan’ın yönettiği oyunda Özgün Akaçça, Doğan Altınel, Onur Şirin, Elçin Atamgüç, Zeliha Bahar Çebi, Zafer Kırşan, Direnç Dedeoğlu, Tevfik Şahin, Alp Tuğhan Taş, Destan Batmaz, Emrah Derviş Soylu, Emre Ertunç, Cihat Faruk Sevindik, Doğan Şirin, Oğuzhan Oğuz, Hüseyin Emre Şen, Deran Özgen rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde.

ÇİNGENE BOKSÖR (Yeni Oyun)

1920’lerin boks yıldızı Johann Wilhelm Trollmann’ın trajik yaşantısından yola çıkılarak yazılan oyun, kurgusal bir karakter olan Hans’ın tanıklığıyla seyirciye aktarılıyor. Çocukluk dönemlerinde tanışan ikili, güçlü bir arkadaşlık bağıyla yılları geride bırakır. Kendine has stiliyle yıldızlaşan çingene boksör Ruki, Nazi Almanya’sının faşizan politikalarına ve ayrımcılığa maruz kalır. Almanya Şampiyonu olsa da bu unvan kendisine verilmez ve hep kaybetmeye mahkûm edilir. Yoksul mahallelerde başlayıp toplama kamplarına kadar süren, ölümüne dostluğun çarpıcı öyküsü…

Rike Reiniger’in yazdığı Cafer Alpsolay’ın yönettiği oyunda Ercan Demirhan rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim, 19-22 Ekim, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Müze Gazhane Meydan Sahne’de.

CADI KAZANI (Yeni Oyun)

Yıl 1692… ABD’de Salem kasabası…Cadılıkla suçlanan insanlar… Büyük tartışmalara, ardından işkencelere, nihayetinde de idamlara varan mahkemeler… Çıkarları için ‘liste’lerce insanları ölüme sürükleyen ‘insan’lar… İnancı kullanarak; önce toplumsal yaşamı, sonra hukuku, nihayetinde onuru yok etmeye çalışan ‘baştakiler’ ve buna sebep olmayı yahut seyirci kalmayı seçen halk… Tiyatro yazınının en önemli isimlerinden Arthur Miller’ın, 1952’de gerçek olaylardan yola çıkarak yazdığı bu ölümsüz eser; ilk kez Şehir Tiyatrosu’ndan seyircilerini selamlıyor.

Arthur Miller‘ın yazdığı, Sabahattin Eyüboğlu-Vedat Günyol’un çevirdiği, Yiğit Sertdemir’in yönettiği oyunda Ozan Gözel, Ceren Kaçar, Fatma İnan, Berfu Aydoğan, Nilay Yazıcıoğlu, Ezgim Kılınç, İbrahim Can, Canan Kübra Birinci, Selen Nur Sarıyar, Burak Davutoğlu, Rozet Hubeş, Zeki Yıldırım, Onur Demircan, Berna Adıgüzel, Ersin Sanver, Mehmet Bulduk, Emre Çağrı Akbaba, Selçuk Yüksel, Eraslan Sağlam rol alıyor. Oyun, 12-15 Ekim, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Müze Gazhane Prof. Dr. Sevda Şener Sahnesi’nde.

KOMİK PARA (Yeni Oyun)

Doğum gününde Henry akşam işten dönerken metroda kendi çantası yerine yanlışlıkla bir başkasının çantasını alır. O çantanın içinde tam 1 milyon 735 bin pound para vardır. Evde onu bekleyen karısı Jean, Henry için bir doğum günü sürprizi hazırlamaktadır. Bu doğum günü kutlaması için aile dostları Betty ve Vic de davetlidirler. Henry para dolu çanta ile eve gelir. Hemen uçak biletleri alınır ama eve bir dedektif gelir ve işler karışır, soluksuz macera başlar.

Ray Cooney’in yazdığı, Haldun Dormen’in çevirdiği, Özgür Atkın’ın yönettiği oyunda Nurdan Kalınağa, Can Tarakçı, Ada Alize Ertem, Emrah Derviş Soylu, Uğur Dilbaz, Can Alibeyoğlu, Hasip Tuz, Özgür Atkın rol alıyor. Oyun, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Üsküdar Musahipzade Celal Sahnesi’nde, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde.

KUTLAMA

Şehrin en lüks restoranında herkesin birbirini küçümseyerek kendi varlığını yücelttiği, ağızına geleni söylediği, evlilik, tanışma, yükselme gibi nedenlerle sözde “kutlama” yapılan bir akşam yemeği... Kutlama, ömrü boyunca insan hakları mücadelesi vermiş Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, Pinter’ın son oyunu. Harold Pinter’in yazdığı Yıldırım Fikret Urağ’ın yönettiği oyunda Erkan Sever, Şehnaz Bölen Taftalı, Can Ertuğrul, Selin İşcan, Selim Can Yalçın, Çağlar Polat, Pınar Demiral, Gizem Akkuş, Orçun Tekelioğlu, Özgür Efe Özyeşilpınar rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim 2022 tarihleri arasında Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Üsküdar Musahipzade Celal Sahnesi’nde.

GÜL’E AĞIT

Oyun, 2004 yılında kendi ailesi tarafından öldürülerek Türkiye'de işlenen töre cinayetlerinin simgesi haline gelen Güldünya’nın hikâyesi ekseninde namus, töre ve ahlak kavramlarını sorguluyor. Deniz Altun’un yazdığı Özgür Kaymak’ın yönettiği oyunda Aslı Nimet Altaylar, Ayşem Yağmur Ulusoy, Can Tarakçı, Cüneyt Arda Pamuk, Çağrı Büyüksayar, Fahri Kıncır, Gülsün Odabaş, Hikmet Körmükçü, İskender Bağcılar, Murat Üzen, Tarık Köksal, Tarık Şerbetçioğlu, Uğur Dilbaz, Uğurtan Atakan, Yasemin Güvenç rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Kağıthane Sadabad Sahnesi’nde.

YATAK ODASI KOMEDİSİ

Oyun, evliliklerinin farklı aşamalarında olan dört çiftin iç içe geçmiş hayatlarını sıra dışı ama komik bir bakışla ortaya koyuyor.

Evlilik kavramı, çiftlerin tuhaf nedenlerle sarsılan ve yeniden kurulan ilişkileri üzerinden, geleneksel, alışılagelmiş kalıpların ve kuralların dışına çıkılarak irdeleniyor.

Alan Ayckbourn’un yazdığı, Mert Dilek’in çevirdiği, Ali Gökmen Altuğ’un yönettiği oyunda Aslıhan Kandemir, Ayşen Sezerel, Buket Kubilay, Engin Gürmen, Gökçer Genç, Mert Aykul, Nurdan Kalınağa, Özgür Atkın rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Üsküdar Musahipzade Celal Sahnesi’nde.

HAYAT DER GÜLÜMSERİM

Yıllarca olağanüstü kadın karakterlere hayat vermiş bir oyuncu, AVM yapılmak üzere yıkılacak bir sahneye veda eder. Anlatılmaya değer bulunmayan farklı sınıflardan kadınların sıcak ve aşina hayat hikâyeleri, ilk kez aktarılır.

Özen Yula’nın yazıp yönettiği oyunda Sema Keçik, Serkan Bacak rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim 2022 tarihleri arasında Ümraniye Sahnesi’nde, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Kağıthane Sadabad Sahnesi’nde.

ÖLDÜN, DUYDUN MU?

İntihar eden bir adamın geride bıraktığı hayatı, hatalarıyla yüzleşmesi ve sonrasında kendini tanıma süreci anlatılıyor. Oyunda ayrıca sabır, mücadele, belleksizlik gibi insanı şekillendiren pek çok kavram irdeleniyor. Yiğit Sertdemir’in yazdığı Burçak Çöllü’nün yönettiği oyunda Emrah Can Yaylı, Pelin Budak, Tankut Yıldız rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde.

SEN İSTANBUL'DAN DAHA GÜZELSİN

Bir ailenin üç kadını; anneanne, kız ve torun… Üçünün ortak yazgısı, aynı mekanda, dile gelenlerden daha çok içlerinden sessiz sedasız geçen cümlelerde gizli… Erkeklerin yalnız ve eksik bıraktığı yaşamlarında, birbirlerine tutunurken ve giderek birbirine benzerken, geçmiş, şimdi ve gelecek içiçe geçiyor. Sen İstanbul’dan Daha Güzelsin, İstanbul fonunda Ayfer, Başak ve Melis’in hikâyesini anlatıyor. Kadının değişmeyen hikâyesini…

“Kucağıma almışım seni… yürümüşüz beraber, çelik tellere bakmışım, çimentoya, karşıdan yeni yeni çıkan uzun binalara… yerdeki asfalta bakmışım… yolun yarısında yorulanların sigara dumanları arasından geçmişiz, ter kokusu her yer Allah kahretsin, “boğaz havasının içine ettiniz” diye bağırdım. ‘gel kız eve gidiyoruz, sen İstanbul’dan daha güzelsin’ O gün hayatımın en güzel günüymüş, meğerse…”

Murat Mahmutyazıcıoğlu’nun yazdığı, anlatı geleneğiyle tiyatronun çağdaş araçlarını buluşturan oyun, “üç anlatıcı’lı bir kurguyla ilerliyor. Mekânın birliğine hikâyenin parçalanmışlığı ekleniyor ve farklı bir kurgu ortaya çıkıyor. Bu kurgu, geçmiş, gelecek ve şimdide çakılı kalmış üç hikâyeyi birleştiriyor. Zamanla üç hikâye de tekleşiyor ve ‘kadın’ın hikâyesine dönüşüyor…

Murat Mahmutyazıcıoğlu’nun yazıp yönettiği oyunda Esin Umulu, Şebnem Köstem, Yeliz Şatıroğlu rol alıyor. Oyun, 6-8 Ekim, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Sultangazi Hoca Ahmet Yesevi Sahnesi’nde.

ÇIN SABAHTA

Zengin bir ailede yetişen Güneşi, ailesinin dayatmalarından kaçarak, kendi özgür yaşamını kurmak için mütevazı bir daireye taşınır. İdeolojilerine sıkı sıkıya bağlanmış olan Güneşi’nin boşlukta debelendiği yaşamına, hemen yan dairesine taşınan Feriha girer. Ömrü boyunca hayalini kurduğu ‘damı akmayan eve’ taşınmayı nihayet başaran Feriha’nın umudu ve mutluluğu, Güneşi’nin dünyasına pek çok yenilik getirecektir. Nezihe Meriç’in yazdığı Hülya Karakaş’ın yönettiği oyunda, Ayşe Günyüz Demirci, Hülya Karakaş rol alıyor. Oyun, 5-8 Ekim 2022 tarihleri arasında Üsküdar Kerem Yılmazer Sahnesi’nde, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde.

ZEHİR

Geçmişte yaşadıkları trajik kaybın ardından ayrılan çift, yıllar sonra bir araya gelmek zorunda kalır. Bu buluşma, acılı bir geçmiş hesaplaşmasına dönüşür. Karşı tarafın da neler hissettiğine dair eksik bırakılan taşlar yerine oturur. Kadın ve erkek dünyasının bakış açısına odaklanan eser Hollanda prömiyerinin ardından birçok dile çevrilmiştir.

Lot Vekemans’ın yazdığı Şaban Ol’un çevirip yönettiği oyunda Sevinç Erbulak, Ahmet Saraçoğlu, Aslıhan Kandemir, Eraslan Sağlam rol alıyor. Oyun, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde.

RÜSTEMOĞLU CEMAL'İN TUHAF HİKÂYESİ

Osmanlı İmparatorluğu'nun son demlerinde, Girit’teki yurtlarından sürgün edilen bir ailenin İstanbul’a Çanakkale'ye ve nihayet Ayvalık'a uzanan maceralı yolculuğu. Rüstem'in, Cemal'in ve hayatlarındaki diğer insanların kimi zaman gülünç kimi zaman hüzünlü ama sımsıcak hikâyeleri. Oyunda Esen Koçer, Levent Üzümcü rol alıyor. Oyun, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Ümraniye Sahnesi’nde, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Kağıthane Sadabad Sahnesi’nde.

KİMSE ÖYLE ŞEYLERİ KONUŞMUYOR ARTIK

Oyun, 12 Eylül darbesi dönemini en acı şekilde yaşayıp parçalanan bir ailenin bugüne uzanan hikâyesini konu alıyor. Leyla, ailesinin geçmişiyle yüzleşiyor ve onların hikâyesini anlatabilmek için hayatını değiştirmeyi göze alıyor.

Şirin Gürbüz’ün yazdığı Emre Koyuncuoğlu’nun yönettiği oyunda Caner Bilginer, Radife Baltaoğlu, Kutay Kırşehirlioğlu, Ebru Üstüntaş, Hazal Uprak, Can Alibeyoğlu, Kamer Karabektaş rol alıyor. Oyun, 12-15 Ekim 2022 tarihleri arasında Müze Gazhane Meydan Sahne’de.

VEBA

Nobel Ödüllü yazar Camus’nün faşizm alegorisi olarak kaleme aldığı eserde, veba salgını sırasında yaşanan kaotik durum anlatılır. Karantina döneminde verilen mücadele, belirsizlik ve korkunun egemen olduğu bir dünya canlandırılıyor.

Neil Bartlett’in uyarladığı Mehmet Ergen’in çevirip yönettiği oyunda Sevil Akı, Serdar Orçin, Murat Coşkuner, Emrah Can Yaylı, Burteçin Zoga, Tankut Yıldız, İrem Arslan, Özgür Dereli, Burak Davutoğlu, Ergun Üğlü, Cafer Alpsolay rol alıyor. Oyun, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Müze Gazhane Prof. Dr. Sevda Şener Sahnesi’nde.

YAFTALI TABUT

Adına tarihin dipnotlarında rastlayabildiğimiz, Türkiye’nin ilk kadın oyun yazarı, kuramcı, aktivist, sosyal ve siyasi yaşamın her alanında öncü Fatma Nudiye Yalçı’nın hikâyesi. 1920’lerde başlayan mücadelesine Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Nazım Hikmet de eşlik ediyor.

Bilgesu Erenus’un yazdığı Yelda Baskın’ın yönettiği oyunda Bensu Orhunöz, Selin Türkmen, Ceren Hacımuratoğlu, Lale Kabul, Nazan Yatgın Palabıyık, Şenay Bağ, Yeşim Mazıcıoğlu rol alıyor. Oyun, 19-22 Ekim, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde.

12. GECE

Shakespeare'in en sevilen komedilerinden biri olan 12. Gece'de, ikiz kardeşler Viola ve Sebastian, bir gemi kazasından sonra, birbirlerini öldü sanıp ayrı düşerler. Viola, Illyria dükü Orsino'nun hizmetine girebilmek için erkek kılığına girer. Orsino adına güzel Olivia'ya kur yapmakla görevlendirilir. Olivia ise kardeşinin ölümünden sonra yastadır ve ayağına gelen herkesi geri çevirmektedir, ta ki şimdi erkek kılığındaki Viola'ya aşık olana dek. Bu sırada, Olivia'nın dayısı Tobi, tutucu hizmetkâr Malvolio'ya şamatalı bir oyun oynarak, bu cümbüşlü kimlik yanılması ve karşılıksız aşk hikâyesini iyice kızıştırır. William Shakespeare’in yazdığı,  Serdar Biliş’in yönettiği oyunda Ali Gökmen Altuğ, Bennu Yıldırımlar, Doğan Şirin, Emrah Özertem, Ersin Umulu, Gürkan Başbuğ, Mehmet Avdan, Neşe Ceren Aktay, Nilay Bağ, Özge Kırdı, Özge Özder, Seda Fettahoğlu, Senan Kara Tutumluer, Tolga Yeter, İsmet Şahin rol alıyor. Oyun, 19-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Ümraniye Sahnesi’nde.

MOBY DICK

Genç bir denizci olan Ishmael, dünyayı görmek için Kaptan Ahab’ın balina gemisine yazılır. Balina avcısı Ahab, bir av sırasında tek bacağını kaybettikten sonra ölümüne bir intikam duygusuyla yaşar ve denizlerin en büyük, bilge canlısı beyaz balina Moby Dick’in peşinde okyanuslar geçer. Ishmael, heyecan dolu bu yolculukta, bir balina gemisi kaptanının doğayla olan içgüdüsel savaşının tragedyasına tanık olur.

Herman Melville’in aynı adlı romanından Sebastian Armesto’nun uyarladığı, Seza Güneş’in yönettiği oyunda Arda Alpkıray, Berna Oğuzutku Demirer, Cem Baza, Deran Özgen, Direnç Dedeoğlu, Elif Verit, Hakan Örge, Pınar Pamuk rol alıyor. Oyun, 20-22 Ekim 2022 tarihleri arasında Sultangazi Hoca Ahmet Yesevi Sahnesi’nde.

İKİ EFENDİNİN UŞAĞI

Pantolone, kızı Dottore'yi oğlu Slvio ile evlendirmeye karar vermiştir ve evinde bir tören düzenler. Gençler birbirlerine aşıktır ancak daha önce Pantolone'nin kızını evlendirme sözünü verdiği ve öldüğünü sandıkları Federico Rasponi'nin bu törene gelmesiyle işler karışır. Sözlü gelenekten beslenen İtalyan Halk Tiyatrosu Commedia Dell Arte’nin seçkin örneklerinden biri olan ve uşak Truffaldino’nun kurnaz hazırcevaplığı ile ilerleyen oyun izleyicilerine keyifli bir seyir sunuyor. Carlo Goldoni’nin yazdığı Aslı Öngören’in yönettiği oyunda, Çağlar Ozan Aksu, Dolunay Pircioğlu, Eraslan Sağlam, Hamit Erentürk, Mert Tanık, Murat Bavli, Müslüm Tamer, Seda Çavdar, Volkan Öztürk, Yeliz Gerçek, Yılmaz Aydın rol alıyor. Oyun, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Ümraniye Sahnesi’nde.

HASTALIK HASTASI

Argan hastalık hastasıdır. Evde bir doktor bulunursa hem istediğim zaman tedavi olurum, hem de cebimden beş kuruş çıkmaz düşüncesiyle, kızını bir doktorla evlendirmeye karar verir. Kızı ise bir başkasına âşıktır. Argan’ın sırf parasını seven karısı ise onu hem aldatmakta, hem de elinde avucunda ne varsa almaya çalışmaktadır.

Evin, her şeyden haberdar olan son derece zeki ve iş bilir hizmetçisinin gönlü bu duruma razı olmaz. Hakikatin ve aşkın kazanması için elinden geleni yapar.

Aşk gülücüklerinin sahtesini, gerçeğinden ayırmak zordur.

Hastalık Hastası, Klasik Fransız Tiyatrosu’nun kurucularından Moliere’in (1622 – 1673) yazdığı son oyundur. İlk kez 1673 yılında sahnelenen oyunda Moliere, eleştirilerini mesleğini kötüye kullanarak zengin hastalarını sömüren doktorlara yöneltir.

Moliere’in yazdığı Tolga Yeter’in yönettiği oyunda Barış Çağatay Çakıroğlu, Besim Demirkıran, Çağrı Büyüksayar, Çiğdem Gürel, Elif Verit, Ersin Sanver, Gün Koper, Hüseyin Tuncel, Sevinç Erbulak, Şirin Asutay, Şükrü Türen, Tuğçe Açıkgöz rol alıyor. Oyun, 27-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Sultangazi Hoca Ahmet Yesevi Sahnesi’nde.

MELEK

Aktris Melek Kobra’nın günlüklerinden yola çıkılarak yazılan oyunda, kısacık bir ömre sığdırılan büyük aşk ve acılara tanıklık ederken, 1930’ların sanat hayatının içinde bir primadonnanın uyuşturucu bağımlılığı, hastalık, parasızlık ve yalnızlığa sürüklenişini izliyoruz.

Rüstem Ertuğ Altınay’ın yazdığı Jale Karabekir’in yönettiği oyunda Yeşim Koçak rol alıyor. Oyun, 26-29 Ekim 2022 tarihleri arasında Üsküdar Kerem Yılmazer Sahnesi’nde.

Kaynak: https://ibb.istanbul/culturalart/98/ibb-sehir-tiyatrolari-4-yeni-oyunla-sezonu-ac 

1987 yılından bu yana İKSV tarafından düzenlenen İstanbul Bienali, 17. edisyonuyla bir kez daha İstanbul’u güncel sanatın buluşma noktası haline getirmeye hazırlanıyor. Küratörlüğünü Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in üstlendiği bienal için dünyanın farklı bölgelerinden katılımcıların, İstanbul’un çeşitli semtlerinde sergileyecekleri projeler için kurulum çalışmaları devam ediyor.

17. İstanbul Bienali’ne, sanatçı, düşünür, yazar, şair, araştırmacı, mimar, radyo programcısı, balıkçı, aktivist, stand-up komedyeni, şef, etnomüzikolog, ornitolog, deniz bilimci, kukla ustası, müzisyen ve daha pek çok başka alandan 500’ün üzerinde katılımcı, yerel topluluklarla bireysel veya kolektif çalışmalar yürüterek katkı sunacak.

17. İstanbul Bienali, Beyoğlu, Kadıköy, Fatih ve Zeytinburnu’nda yer alan 12 sergi mekânının yanı sıra, şehrin dört bir yanında sayıları 50’yi aşan kitapçı, sahaf, hastane, huzurevi, kafe, metro durakları ve bir radyo istasyonunda izleyiciyle buluşacak.

17. İstanbul Bienali
Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in küratörlüğünü üstlendiği 17. İstanbul Bienali, ölçeği, yöntemi ve hedefleri açısından önceki edisyonlardan farklılaşıyor. İki yılı aşkın süredir dünyanın farklı bölgelerinde, benzer sorunlara çözüm üretmek için çalışmalar yürüten, farklı alanlardan katılımcıları bir araya getiren bienal, etkileşimi besleyen, güçlendiren ve uzun vadeli etki üretmeyi amaçlayan bir buluşma noktası olmayı hedefliyor.

“Bienal bir gazete olabilir mi? Yeniden tasarlanmış bir arşiv olabilir mi? Su gibi herkesin içinden akan bir duyurular denizi olabilir mi? Eski şarkılardan, kuşlardan, çimenlerden, balıklardan, mandalardan edinilen içgörülerin paylaşıldığı bir buluşma olabilir mi?” gibi soruların sonucunda her biri uzun vadeli araştırma ve işbirliğinin meyvesi olan 50'den fazla projenin bir araya geldiği 17. İstanbul Bienali birlikte vakit geçirmek, düşünmek, konuşmak, dinlemek, okumak, izlemek, sorular sormak ve sorulara cevap aramak için bir davet niteliği taşıyacak.

17. İstanbul Bienali’nin küratoryal metnine buradan ulaşılabilir.

17. İstanbul Bienali sergileri nerelerde?
17. İstanbul Bienali’nin Beyoğlu, Fatih ve Kadıköy ilçesinde yoğunlaşan sergi alanları, sadece birer mekân olarak değil bulundukları mahalleler ve o mahallelerle kurdukları ilişki üzerinden de öne çıkacak.

Bienal sergileri, geleneksel müze ve sergi mekânlarının yanı sıra bir hat ve cilt atölyesi, Mimar Sinan imzalı 16. yüzyıldan kalan bir hamam, yirmi yılı aşkın süredir kullanılmayan bir Rum okulu, Taksim Meydanı’nın altındaki metro tüneli ve bir bitki bahçesinin de aralarında olduğu, pek çoğu ilk kez bienal kapsamında sergi mekânı olarak kullanılacak 12 mekâna yayılacak.

Beyoğlu rotasındaki sergi mekânları: Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, uluslararası performans sanatı platformu olarak bu alandaki sanatçıları birleştirmek ve desteklemek için çalışmalarını sürdüren Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı (PCSAA), 1999’dan bu yana kapalı olan İstanbul’un en eski Rum okullarından Merkez Rum Kız Lisesi, SAHA’nın sanatçı ve küratörlere yönelik bir misafirlik, etkileşim ve üretim programı olarak başlattığı SAHA Studio, farklı disiplinlerden güncel sanatçıların sergilerine, çeşitli seminerlere, sanatçı atölye ve konuşmalarına ev sahipliği yapan Büyükdere 35 ile İstanbul’un en yenilikçi kültür sanat alanlarından M2 Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı’nda yer alan Yaklaşım Tüneli öne çıkan alanlar arasında.

Kadıköy’deki bienal mekânları arasında, İstanbul’un 130 yıllık bir geçmişe sahip endüstriyel miraslarından Müze Gazhane ile Suriye’yi terk etmek zorunda kalan sanatçılar tarafından 2014’te Yeldeğirmeni’nde kurulan arthereistanbul yer alıyor.

Tarihi Fatih ilçesinde, hat ve cilt sanatçısı Emin Barın’ın beş kata yayılan stüdyosu Barın Han’ın yanı sıra Mimar Sinan tarafından 16. yüzyılda Kaputan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa için yaptırılan ve 2023 yılında faaliyete geçmeden önce bienal izleyicisine açılacak The Çinili Hamam bienalde ilk kez kullanılacak mekânlardan. 2015’te İstanbul Bienali’ne ev sahipliği yapan, 15’inci yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edilen en eski hamamlardan Küçük Mustafa Paşa Hamamı da bu rotadaki diğer sergi mekânı.

Zeytinburnu’nda ise 14 dönümlük bir arazi üzerine kurulu Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, bienale ve çeşitli performanslara ev sahipliği yapacak.

17. İstanbul Bienali’nde ziyaretçileri neler bekliyor?
Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in küratörlüğünde hazırlanan 17. İstanbul Bienali’nde sanatçıların yanı sıra sanatçı, düşünür, yazar, şair, araştırmacı, mimar, radyo programcısı, balıkçı, aktivist, stand-up komedyeni, şef, etnomüzikolog, ornitolog, deniz bilimci, kukla ustası, müzisyen ve daha pek çok başka alandan uzman isimlerin katılımıyla yürütülen projeler yer alıyor.

Bienal, gastronomiden ekolojiye, edebiyattan gıda güvenliğine, göçler ve göçmenlikten deniz yaşamına pek çok konuda, farklı coğrafyalardan ve zaman dilimlerinden hikâyeler anlatacak.

Bienal, ücretsiz sergilerin yanı sıra çeşitli açık hava gösterileri, performanslar, buluşmalar, konuşmalar ve film gösterimleri de içerecek. Etkinlikler, müdahaleler ve beklenmedik buluşmalar, serginin birer parçası olacak. Bienal izleyicileri, şiir okumalarından dergi tanıtımlarına, festivallerden film gösterimleri ve podcast kayıtlarına, spekülatif yayınların özel sayılarından bahçe gezintilerine, hikâye anlatımlarından toplumsal araştırmalara, protesto gösterilerinden baskı atölyesine, kukla gösterilerinden liman seslerinden oluşan bir kütüphaneye pek çok farklı proje ile karşılaşacak.

Detaylı program bienalin web sayfası (bienal.iksv.org) ile sosyal medya hesaplarından takip edilebilir.

Bienal Şiir Hattı’yla bu yıl İstanbul sokaklarına yayılacak
Mevcut sergi mekânlarının yanı sıra farklı şekillerde de izleyiciyle buluşmayı hedefleyen 17. İstanbul Bienali Süreyyya Evren'in danışmanlığında gerçekleştirilen Şiir Hattı projesiyle şehre yayılmaya hazırlanıyor.

İstanbul Bienali daveti üzerine 15 şairin 2021 boyunca yazdığı 200’e yakın yeni şiire, bienal süresince çeşitli dijital ve fiziksel kanallar üzerinden erişilebilecek. Şiir panoları kentin farklı noktalarında, sahafların, kitabevlerinin, restoranların, kafelerin camlarında ve duvarlarında görülebilecek. Ayrıca metinlere katılımcı şairlerin şiir okumaları, podcast serileri, düzenli radyo programları gibi farklı mecralarda gerçekleşecek söyleşiler ve etkinlikler eşlik edecek.

Şiir Hattı’nda yer alan mekânların listesi bienalin web sitesinden takip edilebilecek.

Bienal katılımcıları Radyo Bienal’e konuk oldu
Bienalin hem katılımcısı hem de mekânlarından biri olarak konumlanan Açık Radyo 95.0, 2021 yılı boyunca bienalin farklı disiplinlerden birçok katılımcısını, Açık Radyo'ya özel ürettikleri işler, arşiv sesleri, ses müdahaleleri, söyleşiler ve şiir okumalarını içeren yayınlarında ağırladı. Zeyno Pekünlü tarafından hazırlanan Radyo Bienal programının Türkçe kayıtları Açık Radyo web sitesinden, İngilizce kayıtları İKSV’nin Spotify, Apple Podcasts ve Deezer hesaplarından dinlenebiliyor. Açık Radyo’nun bienal katılımcıları ve izleyicilerle diyaloğu bienal boyunca Barın Han’da açık bir stüdyoda canlı yayınlar, radyo performansları ve tartışmalarla devam edecek.

Bienal tüm çocukları kuşları gözlemlemeye ve bienale katılmaya davet ediyor
Bienal kapsamında, İKSV Alt Kat tarafından yürütülen “Kuşlar Ne Düşünüyor?” başlıklı proje herkesi çevrelerindeki kuşları gözlemlemeye, onlar hakkında düşünmeye ve doğayla yeniden bağlantı kurmaya çağırıyor. Eğitim Reformu Girişimi (ERG), Hisar Okulları, Öğretmen Ağı, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi ve Today at Apple’ın işbirliğinde hayata geçirilen proje, pek çok farklı disiplinden uzman, sanatçı, öğretmen, biliminsanı ve paydaşı bir araya getiriyor.

Proje kapsamında “öğretmen” ve “çocuklar ve eşlik eden yetişkinlere” yönelik hazırlanan rehberler, çocukları kuşların nasıl düşündükleri, insanları nasıl gördükleri, çevresel değişikliklerin yaşamlarındaki etkileri, barınmaları, beslenmeleri, hareketleri gibi konulara dair düşünmeye teşvik ediyor. Çocuklar, rehberlerde yer alan sorulara verdikleri yanıtlar etrafında üretecekleri içeriklerle bienale katılabiliyor. Projeye katılmak için metin, resim, fotoğraf, ses ya da video gibi farklı formatlardaki üretimlerin buradaki forma yüklenmesi yeterli.

Bienali rehberle gezin
Ziyaretçiler daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da Koç Holding desteğiyle İstanbul Bienali’ni rehberli turlarla ziyaret edebilecek. Bienal süresince devam edecek uzman rehberler eşliğindeki turlar, Barın Han, Müze Gazhane ile Pera Müzesi’nde pazartesi günleri hariç her gün düzenlenecek. Dileyenler rehberli turlar için tekil bilet satın alarak yalnızca bir mekânı rehberlerle gezmeyi tercih edebilir veya kombine bilet satın alarak tüm mekânlarda rehberli turlardan faydalanabilir. Ayrıntılı bilgi bienalin web sitesi (bienal.iksv.org) üzerinden takip edilebilir.

17. İstanbul Bienali Özel Biletleri
Bienali ilk keşfedenlerden olmak isteyenler için sunulan Bienal Özel Biletleri sayesinde, genel açılışından önce 15 ve 16 Eylül tarihinde bienal mekanlarını ziyaret etmek mümkün. Tek ve çift kişilik seçeneklerle sunulan Özel Biletler ile ziyaretçiler küratörlerle sanatçıların katılımıyla sunulacak özel programlarla bienali yakından izleme fırsatı bulacak, büyük bienal partisine davetli olarak katılabilecek, özel rehberli turlarla sergileri gezebilecek, bienal yayınlarına ücretsiz sahip olabilecek. Ayrıntılı bilgi için: bienal.iksv.org

17. İstanbul Bienali ön izleme günleri
17. İstanbul Bienali’nin ön izleme günleri, basın mensupları için 13-16 Eylül; sanat profesyonelleri için 15-16 Eylül 2022 tarihlerinde olacak. Bienale akredite olmak isteyen basın mensubu ve sanat profesyonellerinin bienal.iksv.org/tr/basin/akreditasyon adresinden başvuru formunu doldurarak akredite olmaları gerekiyor.

AWARDS / ÖDÜLLER

2020  6 AWARDS Crescent and Stars of Packaging

          Torku Sirke Gold Award and Golden Packaging Award

          Torku Detox Silver Award

          Camsil Silver Award

          7 Bahar bronz Award

          Boğaziçi Kolonya Competency Award

2020   Feed Patent Competition Bronz Award

           A system used in design application

2016   German Design Awards Special

           Gagoz

2015   WorldStar

            Anavarza Honey Jar

2014    Design Turkey Good Design

            Gagoz

2014    Design Turkey Good Design

             Anavarza Honey Jar

2014    Golden Packaging ASD

             Anavarza Honey jar

2014    Gold Award ASD

             Anavarza Honey Jar

2013     Design Turkey Superior Design

            “Balparmak Yoresel Ballar “Honey Jar Packaging

2012     Crescent and Stars of Packaging

             Bronze Award

             Tamek Jar

2012     Crescent and Stars of Packaging

             Balparmak Regional Honey Jar

2011     Design and Design

             Messenger Cup Porcelain Saucer

2011     Crescent and Stars of Packaging

             Sunar Oil Bottle

2011     Crescent and Stars of Packaging

             Binbircicek Honey Jar

2010     Design Turkey Superior Design

             Binbircicek Honey Jar Packaging

2009     GOOD DESIGN USA

             White

2009     GOOD DESIGN USA

             Snow White

2009     EU WIIN Special Recognition Award

             European Union Women Inventors Innovators Network

2009     Turkish Standarts Institude: Golden Packaging Prize

             Elita Oil - PET Bottle

2009 2010 Design Award of The Federal Republic of Germany Nomine

             White

2008     Observeur du Design 2009 France

             White

2009     Design Award of The Federal Republic of Germany Nomine

             Snow White (Bembeyaz whisky & cocktail glass

2008     RedDot Design Award Germany

             Snow White (Bembeyaz whisky & cocktail glass)

2008     Turkey Good Design Award

             Bembeyaz whisky glass

2007     Design Plus Material Vision Prize Germany

             Bembeyaz Whisky Porcelain Glass

             Frankfurt Fair & German Design Council

2006     Chairman of Sverdlovsk Region Government Russia

             (for the great contribution to industrial design)

2004     Brohan Museum Berlin Germany

             Bubble Glass

             Inclination Glass

2004     Design Prize of the Federal Republic of Germany 2004 Nomine

             Announced Candidate by Ministry of German Economy

2003     Design Plus 2003 Frankfurt Fair Ambiente Germany

             Bubble Glass

2003     Museum of Applied Arts Frankfurt Germany

             Bubble Glass

2003     Turkish Standarts Institude: Golden Packaging Prize

             Tekel whisky Bottle

2002     Turkish Standarts Institude: Golden Packaging Prize

             Sunpride Fruit juice bottle

2001     Turkish Standarts Institude: Golden Packaging Prize

             2 Prizes

             “Sek” milk bottle

             “Tamek fruit juice” bottle

2001     Corning Museum of Glass Archieve New York USA

             “Zig Zag” Whiskey Glass

1999     ICSID International Council of Societies of Industrial Design

             Roster of Experts :Design Production and Design Education categories

1998     Corning museum of Glass Archieve New York USA

             “Inclination” Whiskey Glass

1998     De Beers Jewelry Competition Prize (Third)

             “Transformation” necklage and brooch

1994     ETMK ( Industrial Designers Society ) Design Prize

             “Saturn” Whiskey Glass

İstanbullu bir aile olan dedem ve anneannem büyüttü beni. Dedem subay ve çok iyi bir ressamdı aynı zamanda. Anneannem de iyi bir tekstilciydi, yengesinin atölyeleri vardı orada çalışıyordu. Saraya kadın giysileri tasarlayıp dikiyorlardı. Ailenin Karaköy ve Salı Pazarı’nda sandık atölyeleri vardı. Sandıkcızadeler diye bilinirlerdi. Louis Vuitton gibi seyahat sandıkları üretiyorlardı aynı dönemlerde. Kanlıca, Yeniköy ve Göksu’da yalıları vardı. Kabataş set üstünde konakları… Dedem de mobilyaları kendi çizip yaptırtıyormuş. Böyle bir aileden geliyorum. Bir görev sebebiyle gittikleri Ankara’da bağları vardı ve Kavaklıdere Şarapları üzümlerimizi alıyordu. Özgün bitkiler ve orda yetişmeyecek meyveler yetiştiriyordu dedem. Anneannem de harika şaraplar yapıyordu kendine.

Dedem Kavaklıdere’deki bağımızda büyüteç verirdi elime ve bitkiler, böcekler ve her şeyi inceletip çizdirirdi bana. O yağlı boya tablo yapar, ben yanında büyüteç ile çizerdim renkli kalemlerimle. Müthiş, çok detaylı, kimsenin göremediği bir dünya keşfetmiştim. Bu çok detaycı olmamı ve ince düşünmemi sağladı.

Birlikte uçurtma tasarlayıp uçururduk dedemle. Çok hafif ve ince olması gerektiğini öğrenmiştim. Rüzgar, uçmak, hafif malzemeler, ince detaylar… Tüm bunlar olurken 5 yaşındaydım… Çocukluk dönemlerimde yüzmeyi boğazda kendim öğrendim. Akıntılara karşı yüzmek, dibe dalıp ters akıntı yakalayarak geri dönebilmek hiç kolay değildi.

50 yıl

Bilir Kolej’de Fen Bölümü’ndeydim ve vizyoner resim hocamız bize lise ikide teknik resim ve perspektif öğretti. Bu hem DGSA’yı rahat kazanmamı hem de okurken iş bulmamı sağladı. DGSA’ya girdiğimde panodaki ilanlara müracaat ettim ve kabul edildim. Utarit İzgi Armo Mobilya’da çalışmaya başladım.

Emin Barın yazı hocamız, Özer Kabas, Aloş temel tasarım hocamızdı. Sabri Berkel bana tek çizgi ile formu tam oluşturmamın değerini gösterdi. Diğer hocalar eleştirmişlerdi “tek çizgi ile form bulunmaz” diye. Oysa ki dedemden öğrenmiştim. Endüstriyel Tasarım’da Cemil Toka hocamızın her şey bittikten sonra ‘’mı acaba?”sı tasarımlarımı tekrar tekrar irdeleme nedenim olmuştur. Önder Küçükerman hocamızın tasarımlarında camı tanıdım. İlhan Erhan hocamız projeye başlarken, detay ve malzeme araştırmaya Perşembe Pazarı’na gönderirdi.

Dolu dolu, Türk sanat tarihinde iz bırakan muhteşem sanatçılar, heykeltraşlar, ressamlar seramikçiler, tekstil ve grafikerlerle birlikte geçen 5 yıl…

İlk tasarımlar

Armo Mobilya’da Jak Kamhi’nin yalısının bölücü panolarını, dolapların tasarımının yanı sıra verileni çizip alternatiflendiriyordum. Gorbon Seramik yıllarında seramiği çok iyi öğrendim; tüm tekniklerin kalıp ve yapımlarıyla, üç yıl fulltime, hafta sonları dahil yoğun bir tempoda çalıştım.

Ormo Yün İplik Sanayi’de çalıştım; elbette tekstil önemli bir tasarım dalı. Yün büküm tasarımları, yarı otomatik dokuma tezgahının mevcut yünlerle yeni dokuma sistemlerine adaptesi… Evimde dokuma tezgahım oldu, keyifli matematiksel bir formül ve uğraştı benim için. İlk fuar katılımım Ormo için hazırladığım koleksiyonla Kiln El Sanatları Fuarı ile oldu.

Doktora çalışma konum; endüstri tasarımında güçlendirilmiş bilgi iletimi ve sembol kullanımındaki ilkelere sistematik yaklaşım. Göstergebilim… Bilginin güçlendirilmesi net, öz, hızlı, doğru algı ilkeleri ve sembolleştirme çok şey katsa da gerçekte Mikroelektronik Takı istediğim ve kabul olmayan konumdu.

Paşabahçe’de sekiz yıl fulltime çalıştım. Müthiş bir okul. Yurt dışı fuarlar, global şirketler ile çalışma, ihracat, iç pazar, el üretiminden otomatik makinelere, kalıplara çözümler… Kısıtlı imkânlarla, makinelere ve kalıp sistemlerine getirilen değişimlerle, her şeyi yapabilme deneyimleri ile geçen çok verimli bir dönemdi.

Kanada’da yaşadığım yıllarda Cam Okulu Espace Verre’de bilmediğim tekniklerle ilgili dersler aldım. Orada tanıştığım bir arkadaşımla Loya firmasını kurduk. Espace Verre, “Otomatik teknolojisini biz bilmiyoruz, burada sanayi içine girmek çok zor” diye bana hocalık teklıf etti. The Buy’a ürünlerimin satışı için gittiğimde sorumlu müdürü, Kosta Boda, Orrefors’un yanındaki standı göstererek “burası sizin için çok uygun, onlardan bir farkınız yok ki” demişti.

İTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı kuruluşunda ilk Endüstri Tasarım öğretim görevlisiydim. Yepyeni kuruluş, gelişim, tüm deneyim ve bilgilerimi öğrencilere iletmem muhteşem geldi. Bu arada Paşabahçe mağazalarına da tasarım ve danışmanlık yaptım sekiz yıl. Farklı malzemelerin en iyi üreticilerini bulmak ve onlara tasarımlarımı kusursuz ürettirtmek ile geçen güzel yıllardı.

Oya Design markam ile tasarım, üretim ve global satışlar beni her an daha iyisini tasarlamak için motive ediyordu.

Emeklilik ise İTÜ’den kendi isteğim ile ve markamı geliştirme arzusuyla oldu.

Şişe Cam Cam Ambalaj’a sekiz yıl tasarım ve danışmanlık yaptım. Pek çok firma ile toplantılar, teknik gelişim projeleri vs hazırladım ve hazırlamaya devam ediyorum.

Genelde yalın bir işlevsellik/ fonksiyon, net iyi bir bilgi iletimi, teknolojik üretimsel, malzemesel yenilikçilik, kullanıma getirilen yeni bakış açısı ile tasarımlarımı gerçekleştirdim ve gerçekleştirmeye devam ediyorum.

Doğanın geometrik çözümlemeleri, detaylardaki farklılıklar, yalınlaştırma ve sembolizm tasarımlarımdaki anahtar kelimeler…

Oya Akman

4 Ağustos 2022, İstanbul

Oya Akman’ın tasarımda 50 yılına odaklanan “Yarını Bugün Seç / Oya Akman ile Tasarımda 50 Yıl” adlı sergi, 14 Eylül’de Decollage Art Space’de açıldı. Yeni sezonda dopdolu bir program ile karşımıza çıkan Decollage Art Space, sezonun ilk sergisinde tasarım konusuna mercek tutuyor. 2022 Dünya Cam Yılı’na paralel gerçekleşen sergi, sanatçının üretimine kapsamlı bir bakış sunan eserlerin yanı sıra ilk kez gösterilecek çalışmalarına da yer veriyor. Cam Çağı olarak adlandırılan günümüzde cam ile ilişkisi, üretim pratiği ve ilham noktalarını tasarımcı Oya Akman’dan dinledik.

Seramikten plastiğe, tekstilden cama birçok alanda çalışmalarınız mevcut. Ancak sizi ağırlıklı olarak cam üzerine üretimlerinizle tanıyoruz. Cam ile çalışmayı nasıl tanımlarsınız?

Cam çok keyifli bir malzeme. Şeffaf olması önünüzü çok açıyor. Teknik olarak çok fazla oynamanıza imkân tanıyor. Sonsuz bir karışım. Bu malzeme ile her şeyi yapabilir, her hayalinizi gerçekleştirebilir, her türlü tekniği kullanabilir ve yeni teknikler geliştirebilirsiniz.

Sanatçıların geliştirdiği teknikler otomatik teknolojisine de yön verebiliyor. Benim Paşabahçe’de çalıştığım yıllarda bir tasarım yaptığınızda el imalatıyla üretilirdi. Satış aşamasında çok talep gelirse o ürün otomatik üretime çevrilirdi. El imalatında ustanın becerisi, geliştirdiği tekniği, eklentileri, tasarımcı ve ustanın birlikte çalışması sonucunda ortaya çıkan farklılıklar… Bunlar aslında otomatik teknolojisini de geliştiren etmenler. Yani iş sanattan seri üretim ve otomatik teknolojisine yeniliklere dek uzanıyor. Camda çok küçük bir düşünce müthiş bir sanat olayına evrilebildiği gibi bunun yanında o düşünce tümüyle otomatik teknolojilerinin gelişimine de katkı sağlayabiliyor.

Sanat hayatınızın 50. yılındasınız. Bu 50 yılda teknolojik anlamda da birçok değişim oldu. Bunca yılda kullanılan malzemeler, disiplinler ve teknolojik gelişmeler üretimlerinizi etkiledi mi? Örneğin üretimlerinizi zamanla otomatikleşmeye teslim ettiniz mi?

Eskiden ustalara, bir prototip oluşturmak için benzer boyutlarda kalınca cam üfletip, kristal dekorculara kestirerek, yontturarak istediğimiz tasarımı kalıp yaptırmadan, cam olarak elde edebiliyorduk. Daha sonra bu ustalar cam heykel bile yapmaya başladılar.

Otomatik teknolojisi bambaşka bir dünya diyebiliriz. Otomatik makineleri, kalıp sistemlerini çok iyi bilmeniz gerekiyor. Tasarımınızdan ödün vermeden çok yüksek randımanla üretilmesi gerekiyor. Bir cam ürüne baktığınızda özellikle yansımalar çok önemli, yansıma kurallarını ürününüze iyi yerleştirirseniz farklı etkiler elde edersiniz. Örneğin benim çoğu tasarımımda karşıdan bakılan ile içine bakıldığında görülen farklıdır ve bambaşka etkiler yaratır. Yansımalar, optik etkiler, fizik kuralları, oyunlu tasarımları çalışmalarımda sıklıkla kullanırım. Yani tekniği iyi anlayıp öğrenip bu tekniği nasıl etkili kullanabilir veya geliştirebilirim diye düşünmek gerekiyor. Rahatlığı, ergonomisi, tasarımı, kapladığı alan, kendi içindeki dengesi, kullarken verdiği keyif gibi birçok önemli unsur söz konusu.

Geri dönüşüm ve sıfır atık günümüzde hepimizin öncelikleri arasında yer alıyor. Cam plastiğe nazaran tercih edilen ve çevreye zararı doğada çözümü plastiğe oranla çok daha az olan bir malzeme. Peki cam üretiminden artan atıkların dönüştürülmesi bu alanda sıfır atık ve ileri dönüşüm prensibini uygulayabilmek mümkün mü?

Her fabrikanın, ürün tipinin kendine göre farklı cam formülleri olabiliyor. Soda camı, kristal, borosilikat cam gibi. Cam üretiminden artan atıklar, kırıklar kendi fabrikalarında alıp toplanıp direkt üretime katılabiliyor. Ama farklı formüllü atıklar ile zor. Atık camların formüllerinin birbirine uygun olması da gerekiyor.

Bu duruma ekonomik sürdürülebilirlik açısından da yaklaşmak lazım. Ürünün uzun süreçlerde üretilip çok satılabilmesi de önemli. Otomatik üretimde kalıp maliyeti özellikle çok kollu makinelerde çok yüksek. Ürünün bu masrafları çıkartması, çok kâr getirmesi, bunların yeniliklere ve yatırımlara dönüşmesi önemli. Geri dönüşüm malzeme açısından mümkün ancak üretim ve satış aşamasında farklı faktörler devreye giriyor.

Üretilen ürünün uzun süre satılması, yani tasarımların zamansızlığı da çok değerli. Benim 83’de tasarladığım bira bardakları şu an hâlâ satılıyor örneğin.

Tasarım yolculuğunuzda 50. yılınızdasınız. Üretimleriniz ilk defa bu kadar kapsamlı ve geniş bir seçkiyle izleyiciyle buluşuyor. Bu size ne hissettiriyor?

Tabii bu sergi çalışmaları kapsamında çok geçmişe gittim. Geçmiş çalışmalarımı görüp mutlu olduğum gibi psikolojik olarak stres yaşadığım anlar da oldu. Tasarladığım binlerce tasarımı görünce sevinip, şaşırıp birden kendimi yorgun hissettiğim anlar oldu. Haftada 70 tasarım ürettiğimiz zamanlar oluyordu. Dokuz sene tam zamanlı çalıştım, bu dönemde çıkan tasarımlarımın miktarı çok fazla. Her sene yurt dışı fuarlara katılırdık. Frankfurt Ambiente bunlardan en önemlileriydi. Dönüşte nerdeyse ansiklopedi kalınlığında raporlar hazırlardık. O yılın yenilikleri, gelecek öngörüleri, rakipler vs.

Dereceleri farklı iki fırınım var. Bütün malzemelerimi, eksiklerimi alıp yeniden üretim aşamasına geçtim. Bu da çok heyecan vericiydi. Pandemi döneminde bir süre onlarla çalışmaya, üretmeye ara vermiştim, yeniden aktif üretime dönmek çok keyifliydi. Geçmişten sakladığım çok özel kataloglar ve eski üretimlerim de ortaya çıktı.

Ambiente’de 2003’ten 2012’ye kadar Oya Design markamla kendi standım vardı. Bu fuarda size yer vermeden önce sizden yaptığınız işleri istiyorlardı. Önden ürün fotoğraflarınızı gönderiyorsunuz, ondan sonra sizi fuara kabul edip etmeyeceklerine karar veriyorlar. İkinci aşamada ise sizin ürünlerinizin seviyesine uygun alandan yer veriyorlar. Mesela bana hep Orrefors, Kosta Boda, Ittala, Alessi gibi en önemli firmaların olduğu kattan yer verdiler.

Bir dönem yurt dışında yaşamışsınız. Bunun üretimlerinize etkisi nasıl oldu?

Kanada’ya ilk gittiğimde cam konusunda ne bilmiyorum, ne öğrenmeliyim üzerine yoğunlaştım. Mesela “pate de verre” tekniğini çok iyi bilmiyordum. Bununla ilgili çok yayın da yoktu zamanında. Pate de verre ve füzyon teknikleri üzerine dersler aldım. Bu bilgiler çerçevesinde öğrendiklerim, bana her şeyi kendimin yapabileceğime dair çok büyük bir cesaret verdi. Üretimlerime ünlü mağazalarda, ünlü isimlerin yanında yer verilme önerisi bambaşka güven verdi. Ders aldığım cam okulu bana otomatik üzerine ders vermemi teklif etti. Orda firmam vardı, bir süre de gidip gelerek çalışmayı sürdürdüm. Global pazarı ne kadar iyi bildiğimi gördüm.

Aldığınız birçok ödül var. Bu ödüller çalışma motivasyonunuzu nasıl etkiliyor?

Bu ödülleri aldığınızda bundan sonra sıradan bir şey yapmamanız gerektiğini düşünüyorsunuz. Çok büyük mutluluk olmasının yanı sıra bu durum bir stres de yaratıyor. Bir sonrakinde hep daha iyisini yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz. Bir yol çiziyorsunuz, hedefinizi de tekrar oluşturuyorsunuz. Tüm bunlar büyük tanınırlıkları sağlıyor. Tahmin edemeyeceğiniz davetler, mailler alıyorsunuz. Özellikle Pentawards’dan sonra bana ulaşan yabancı sürpriz markalar oldu.

Ankara Kavaklıdere’de geçen çocukluğunuz ve ailenizin bağcılık ile uğraşması, geçmiş anılarınız tasarımınıza ilham veren süreçlerdir diye tahmin ediyorum. Size nasıl etkileri oldu?

O zamanlardan hayatıma etki eden çok önemli iki figür var. Biri büyüteç, diğeri uçurtma. Ailem çok eski İstanbullu. Karaköy Salı Pazarı’nda Sandıkçızadeler olarak anılırlarmış. Anneannem ve dedem bir görev nedeniyle Ankara’da bulunup üzüm bağı satın almışlar. Dedem de aynı zamanda ressamdı. Bana çocukken bir büyüteç vermişti. Kendisi tablolarını resmederken bana da büyüteçten gördüklerimi çizmemi, detayları görmeyi öğretti. Bu bana detaycılık yeteneğini kazandırdı.

Yine o dönemlerde kendi uçurtmalarımızı yapardık. Hangisi daha iyi uçuyor, hangi malzeme, büyüklük daha uygun, hangi renk daha güzel görünüyor diye incelerdik. Hayatıma çok özel bakış açıları katan anılardı.

Genç tasarımcılara ya da tasarımcı olmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir?

Öncelikle işin mutfağına girmeliler. Tasarladıkları şeyi üretebilmeliler. O bambaşka bir deneyim. Şu anki şartlar da çok müsait, kendi satışınızı kolayca yapmanız da mümkün. İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü’nde hocalık yaptım. Şimdi de Medipol Üniversitesi’nde Endüstriyel Tasarım Bölüm Başkanı’yım, birlikte çalıştığım gençlere de deneyimlerimi aktarmaya çalışıyorum. Bazıları kazandıkları burslarla yurt dışında çok güzel yerlerde eğitimlerine, kariyerlerine devam ediyor.